Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie nieprecyzyjnych przepisów mających zapobiegać nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich porusza w wystąpieniu problem dotyczący przepisów prawnych mających zapobiegać nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych przy sprzedaży gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Stosownie do regulacji przewidzianej w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, sprzedaż nieruchomości rolnej przez Agencję może nastąpić jeżeli w wyniku tej sprzedaży łączna powierzchnia użytków rolnych będących własnością nabywcy nie przekroczy 500 ha. Na podstawie uzasadnienia projektu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego można dojść do wniosku, że ustawodawca uznał za jeden z podstawowych celów projektowanej regulacji przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji gruntów rolnych. Pojawiają się jednak wątpliwości, czy omawiana regulacja jest na tyle precyzyjna i szczegółowa, aby można było uznać, że stosowanie wprowadzonych przepisów może przyczyniać się do realizacji opisanych celów ustawodawcy. Przepisy zawarte w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie uwzględniają bowiem łatwości, z jaką można obchodzić antykoncentracyjną regulację. W obowiązującym stanie prawnym nie ma obowiązku ani narzędzi do badania powiązań kapitałowych pomiędzy nabywcami gruntów rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Ograniczenia obszarowe mogą być skutecznie egzekwowane w sytuacji, gdy dochodzi do preferencyjnego zbywania nieruchomości Zasobu. Wówczas potencjalny nabywca nieruchomości jest ściśle określony. Natomiast ograniczenia te nie mogą być w pełni skuteczne w sytuacji, gdy krąg potencjalnych nabywców nie jest ograniczony, np. przy sprzedaży nieruchomości Zasobu w przetargu, w którego warunkach Agencja nie przewidziała zastrzeżeń. Podmioty zainteresowane nabyciem nieruchomości mogą bowiem przed przystąpieniem do przetargu utworzyć nową osobę prawną, która nie będzie właścicielem żadnych nieruchomości. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie, a w razie podzielenia przedstawionych wątpliwości, o przygotowanie nowelizacji prawa zmierzającej do zapewnienia skutecznego mechanizmu przeciwdziałania nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi (24.02.2015 r.) podziela pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich o konieczności podjęcia inicjatywy mającej na celu doprecyzowanie przepisów ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Obecnie w Sejmie RP trwają prace nad projektem ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Ponadto Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołał Zespół do spraw analizy poselskich propozycji zmian ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Jedną z propozycji Zespołu jest, aby w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa doprecyzować przepisy tej ustawy poprzez wprowadzenie zasady, zgodnie z którą jeden podmiot (osoba fizyczna lub prawna) mógłby nabyć z Zasobu łącznie nie więcej niż 500 ha użytków rolnych, przy czym do powierzchni tej wliczałoby się również powierzchnie gruntów uprzednio nabytych z Zasobu. Oznaczałoby to, że podmiot, który kiedykolwiek nabył w sumie 500 ha użytków rolnych, nie będzie mógł nabyć gruntów z Zasobu. Propozycje szczegółowych regulacji zostaną ujęte w stanowisku Rządu do poselskiego projektu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw, nad którego projektem obecnie trwają prace w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.