Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie odpowiedzialności za niezgodne z prawem transgraniczne przemieszczanie odpadów.

W skargach do Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczących odpowiedzialności za niezgodne z prawem transgraniczne przemieszczanie odpadów podnoszony jest w szczególności problem podwójnego karania za ten sam czyn – sankcją karną i sankcją administracyjną. Odpowiedzialność administracyjnoprawna za sprzeczne z prawem transgraniczne przemieszczanie odpadów jest uregulowana w ustawie o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów. Niegodne z prawem przywożenie z zagranicy lub wywożenie odpadów za granicę może być podstawą do pociągnięcia sprawcy tych czynów do odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów Kodeksu karnego. Obecny stan prawny rodzi uzasadnione wątpliwości co do zgodności regulacji zawartych w przepisach ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów z normami konstytucyjnymi, a w szczególności z zasadą demokratycznego państwa prawnego, w którym niedopuszczalne jest podwójne karanie tej samej osoby za ten sam czyn – sankcją o charakterze administracyjnym i sankcją o charakterze karnym. Odrębną kwestią jest wysokość administracyjnych kar pieniężnych uregulowana w przepisach ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów. Określone w ustawie dolne granice kar sprawiają, iż mimo mechanizmu miarkowania kary, w odniesieniu do części przewinień i tak może zostać nałożona kara rażąco niewspółmierna do wagi przewinienia. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiocie zasadności zmiany przepisów ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów tak, aby dostosować je do standardów konstytucyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska (31.10.2014 r.) przedstawił stanowisko, zgodnie z którym stosowanie przepisów ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów w zakresie kar pieniężnych nie narusza zasad wynikających z Konstytucji. Odpowiedzialności karnej z tytułu przywozu odpadów do kraju, czy to w ramach nielegalnego przemieszczania, czy to z naruszeniem warunków zezwolenia, podlega ten, kto przywozi odpady, natomiast sankcje administracyjne nakładane w związku z nielegalnym przemieszczeniem lub naruszeniem warunków zezwolenia kierowane są do odbiorcy odpadów. Oznacza to, że zachowania podlegające odpowiedzialności karnej oraz sankcji administracyjnej nie są tożsame. Odnosząc się do kwestii wysokości kar administracyjnych przewidzianych w przepisach ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, w odpowiedzi stwierdzono, że przepisy dotyczące kar pieniężnych wprowadzono w oparciu o rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, które określa, że sankcje wprowadzone przez państwo członkowskie za naruszanie przepisów tego rozporządzenia muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. W projekcie rządowym przewidziano niższy wymiar kar niż zostało to ostatecznie uchwalone przez Sejm. Posłowie na etapie prac sejmowych podwyższyli wysokość kar. Zachowanie przedziału kar, tzw. widełek, pozwala wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska na dostosowanie wysokości kary do popełnionego naruszenia. Odrębną kwestią jest, że wyznaczenie w przepisach ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów wysokiej dolnej granicy wysokości kar uniemożliwia inspektorom pełne stosowanie wymiaru kary do popełnionego naruszenia w każdym przypadku. W związku z powyższym w 2015 roku planowana jest nowelizacja ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, również w zakresie kar pieniężnych.