Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Informacja o zespole ds. osób głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich

Relacje ze spotkań zespołu w latach 2013-15 są dostępne pod tym linkiem

Zespół do spraw osób g/Głuchych został powołany w lutym 2013. Jego celem jest zebranie informacji dotyczących osób g/Głuchych oraz spraw, które stanowią naruszenie ich praw obywatelskich. W marcu 2017 roku Zespół został przekształcony w Komisję Ekspertów ds. Osób Głuchych.

Działania Zespołu/Komisji

Celem powstania odrębnego tematycznie Zespołu było zebranie informacji dotyczących bardzo specyficznych problemów i potrzeb osób Głuchych oraz identyfikacja przyczyn naruszenia praw osób głuchych. Celem było również stworzenie przestrzeni w BRPO dla spotkań i dyskusji osób z różnych, często skłóconych środowisk i organizacji, reprezentujących i wspierających osoby głuche.

Wymiernymi rezultatami dotychczasowej pracy Zespołu są opracowane przez ekspertów i wydane przez BRPO cztery publikacje: „Sytuacja Osób Głuchych w Polsce”, „Edukacja Osób Głuchych”, „CODA – inność nie rozpoznana” oraz „System wsparcia rodziny dziecka głuchego w Polsce”. Wszystkie opracowania zostały przygotowane w języku polskim, a następnie przetłumaczone na Polski Język Migowy (PJM).

Wraz z członkami Zespołu zorganizowane zostały konferencje: „Edukacja Osób Głuchych” oraz „Można być głuchym, szczęśliwym człowiekiem”.

W trakcie swojej działalności Zespół zajmował się wieloma zagadnieniami, które stanowią istotne obszary walki g/Głuchych o swoje prawa. Są nimi między innymi:

• brak nauczania dwujęzycznego w szkołach, 
• problemem certyfikacji Polskiego Języka Migowego,
• brak tłumaczy PJM w Polsce co utrudnia studiowanie oraz komunikowanie się w życiu codziennym,
• dyskryminacja w dostępie do usług (w tym w ochronie zdrowia, brak dostępu do telefonu alarmowego 112),
• ograniczony dostęp do kultury z powodu braku napisów.

Zespół zajmował się też rozpoznaniem bieżących problemów głuchych, które mogą być przedmiotem działań monitorujących lub interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich. Opiniował także tematy badań dotyczące osób głuchych, przeprowadzonych przez Biuro RPO. Postulował  zbadanie jak realizowane są prawa osób Głuchych wynikające z ustawy o języku migowym (czy urzędy publiczne są dostępne dla osób Głuchych).

Zespół od początku swej aktywności spotyka się cyklicznie. Skład Zespołu stanowią w większości osoby głuche oraz CODA związane z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niesłyszących, m.in. z Polskiego Związku Głuchych, Instytutu Głuchoniemych.

Skład Komisji

1. dr Małgorzata Czajkowska-Kisil – współprzewodnicząca Komisji. Surdopedagog, nauczyciel szkoły dla niesłyszących, lingwista migowy. CODA. Inicjatorka badań nad opisem gramatycznym i słownikowym PJM (od 1994). Ekspert w dziedzinie edukacji Głuchych. Twórca pierwszego w historii lektoratu uniwersyteckiego PJM. Współzałożycielka Instytutu Polskiego Języka Migowego. Członek zespołu badawczego Pracowni Lingwistyki Migowej UW. Tłumacz i lektor PJM na UW. Ukończona rozprawa doktorska na temat opisu gramatycznego PJM.
2. Anna Antos - Niesłyszący surdopedagog, dyplomowany nauczyciel-bibliotekarz w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Głuchych w Warszawie, ekspert do spraw awansu zawodowego nauczycieli z listy Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz biegły sądowy w zakresie odczytywania mowy z ust.
3. Marcin Daszkiewicz - głuchy od urodzenia. Prezes Fundacji Promocji Kultury Głuchych „KOKON” oraz członek Pracowni Lingwistyki Migowej. Działacz na rzecz kampanii Polskiego Języka Migowego oraz Kultury Głuchych. Absolwent studiów podyplomowych PJM na Uniwersytecie Warszawskim ze specjalizacją lektorską. Obecnie pracuje jako lektor Polskiego Języka Migowego na Uniwersytecie Warszawskim.
4. Grzegorz Galewski - Niesłyszący, a od ponad dwudziestu lat - Głuchy z wyboru. Absolwent Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, od 1994 pracuje w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Głuchych w Warszawie, początkowo jako wychowawca w internacie, a następnie jako nauczyciel języka polskiego. Współpracuje z Fundacją "Echo".
5. Bartosz Golędzinowski - Założyciel i prezes Stowarzyszenia "SUITA" - reprezentuje interesy osób mówiących niesłyszących i niedosłyszących posługujących się systemami implantów słuchowych i korzystających z aparatów słuchowych.  Z wykształcenia i zainteresowania architekt wnętrz. Od 6 lat wolontariusz Fundacji Zwierzaki w Potrzebie. Niesłyszący od urodzenia, od 21 lat korzystający z systemu implantu ślimakowego, na co dzień porozumiewający się językiem mówionym.
6. Piotr Kowalski - Koordynator wideotlumacz.pl w Oddziale Łódzkim Polskiego Związku Głuchych. Koordynator merytoryczny projektu "4 kroki". Członek Komisji Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnościami przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Członek Zarządu Spółdzielni Socjalnej FADO i prezes Fundacji Rozwoju Edukacji Głuchych.
7. Joanna Łacheta – Doktorantka na Wydziale Polonistyki UW, niesłysząca od urodzenia, od 16 lat pracownik Instytutu Głuchoniemych (szkoły podstawowej i gimnazjum). Prezes Instytutu Polskiego Języka Migowego i też pełni funkcję wiceprezesa Fundacji Promocji Kultury Głuchych KOKON, lektor Polskiego Języka Migowego i trener lektorów PJM, członek Pracowni Lingwistyki Migowej (PLM) na Uniwersytecie Warszawskim. Organizatorka wielu konferencji i imprez kulturalno-artystycznych.
8. Kajetana Maciejska-Roczan – Absolwentka Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.  Po ukończeniu studiów pracowała naukowo w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie. Później jako wychowawca i nauczycielka biologii, chemii i przystosowania do życia w rodzinie w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Głuchych w Warszawie. Pracuje społecznie w Polskim Związku Głuchych od 1971 r. Wcześniej była przewodniczącą Klubu Niesłyszących Studentów i Absolwentów Wyższych Uczelni „Fabulinus”, sekretarzem Warszawskiego Klubu Sportowego „WARS”, wiceprezesem Zarządu Koła Terenowego w Warszawie i prezesem Oddziału Mazowieckiego. W latach 2010-2016 była prezesem Zarządu Głównego PZG. Obecnie pełni funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego i Oddziału Mazowieckiego PZG. W latach 2005-2009 była członkiem Zarządu Europejskiej Unii Głuchych.
9. Bartosz Marganiec - Wieloletni działacz organizacji pozarządowych. Propagator polskiego języka migowego i kultury Głuchych. Organizator festiwali i konferencji związanych ze środowiskiem Głuchych. Brał udział w pracach nad ustawą o języku migowym. Koordynator akcji antydyskryminacyjnych. Matematyk i informatyk. Zainteresowania: kultura Głuchych, polski język migowy, prawo
10. Małgorzata Mickiewicz – Osoba Głucha pochodząca z rodziny Głuchej, ukończyła studia  na Uniwersytecie Warmińsko–Mazurskim w Olsztynie. Pracuje obecnie w Biurze ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warmińsko–Mazurskiego w Olsztynie, na stanowisku referent ds. kształcenia osób Głuchych i słabosłyszących. Od wielu lat jako lektor Polskiego Języka Migowego prowadzi kursy PJM na Uniwersytecie Warmińsko – Mazurskim w Olsztynie oraz w ramach działań organizacji pozarządowych. Uczestniczka wizyt studyjnych (m.in. na Uniwersytecie Gallaudeta), konferencji, jako uczestniczka oraz  prelegentka. Czynnie angażuje się w działalność w organizacjach pozarządowych na rzecz osób Głuchych, popularyzując kulturę Głuchych oraz Polski Język Migowy.
11. Alicja Orłowska - Surdopedagog. Pedagog szkolny w OSWG w Warszawie i lektor EduPJM. Matka KODA-ków.
12. Małgorzata Piątkowska - Pedagog, absolwentka Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. Posiada wieloletnie doświadczenie  i wszechstronne kompetencje związane z wdrażaniem i stosowaniem najnowszych technologii informacyjno-informatycznych w wielu środowiskach, głównie w NGO, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami (od 1993). Trenerka szkoleń komputerowych stacjonarnych oraz w systemie blended-learning. Współzałożycielka (1995) i sekretarz Zarządu Polskiej Fundacji Pomocy Dzieciom Niedosłyszącym – ECHO. Przewodnicząca Zarządu sekcji ,,eZdrowie-życie bez barier” działającej przy Polskim Towarzystwie Informatycznym, którego jest członkiem od 2001 r.
13. dr hab. Dorota Podgórska-Jachnik, prof. UKW – Surdopedagog, psycholog, logopeda. Kierownik Zakładu Pedagogiki Specjalnej na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Wieloletnia uczelniana rzeczniczka studentów z niepełnosprawnością, współzałożycielka Stowarzyszenia Przyjaciół Osób Niesłyszących i Słabosłyszących „Tacy Sami”. Opublikowała m.in. monografie: Przekaz pantomimiczny w komunikacji z dzieckiem niesłyszącym (2004), Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych (2009, red.), Ruch na rzecz lepszej przyszłości osób niepełnosprawnych (2010, red.),  Głusi. Emancypacje (2013), Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami (2014).
14. Anna Sacha – specjalista od dostępności dla osób Głuchych i słabosłyszących, audytor stron internetowych i napisów dla niesłyszących, autor publikacji z tego zakresu. Obecnie wiceprezes Instytutu Polskiego Języka Migowego i kwestor w Instytucie Spraw Głuchych. Słabosłysząca od 6-go roku życia. Pomysłodawca Inicjatywy Napisy Plus, kampanii na rzecz zwiększenia ilości napisów dla niesłyszących. Współautor kampanii „Porozmawiaj ze mną” o polskim języku migowym. Dwukrotny organizator Miss Deaf Poland. Swoją działalność rozpoczęła jako studentka na Akademii Górniczo – Hutniczej jako przewodnicząca Zrzeszenia Studentów Niepełnosprawnych, gdzie brała udział w projektach mających wyrównanie szans edukacyjnych osób niepełnosprawnych. Mieszka w Warszawie, na co dzień pracuje jako samodzielna księgowa, z wykształcenia matematyk.
15. Marek Śmietana - Legniczanin, zamieszkały od wielu lat w Warszawie, student Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego, stypendysta rektora dla najlepszych studentów UW, wieloletni działacz w środowisku Głuchych, wice prezes Instytutu Polskiego Języka Migowego, organizator imprez kulturalnych (m.in. Miss Deaf Poland 2013, Deaf Talent 2014, konferencji Głusi Mają Głos V). Związany od kilku lat z Pracownią Lingwistyki Migowej przy Uniwersytecie Warszawskim jako tłumacz do adaptacji podręczników szkolnych dla potrzeb uczniów głuchych „Nasz elementarz”, „Nasza szkoła”, itd. I też jako lektor polskiego języka migowego na Wydziale Polonistyki Uniwersytecie Warszawskim. Wolontariusz Fundacji Promocji Kultury Głuchych KOKON. Zainteresowanie: Kultura Głuchych (m.in. DeafArt), lingwistyka migowa.
16. Małgorzata Talipska - Polityk społeczny. Absolwentka Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Głuchych w Warszawie przy ul. Łuckiej oraz Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka ONSI oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe. Związana od kilku lat z Pracownią Lingwistyki Migowej Uniwersytetu Warszawskiego. Pracuje przy kilku projektach badawczych, między innymi przy tworzeniu korpusu polskiego języka migowego oraz przy adaptacji podręczników szkolnych dla potrzeb uczniów głuchych. Jej główne zainteresowania badawcze mieszczą się  wokół aspektu etnicznego Głuchych oraz funkcjonowania głuchych i dostępności, a także aspektów prawnych. Swoją działalność rozpoczęła jeszcze w latach szkolnych, była m.in. radną pierwszej kadencji w Młodzieżowej Radzie Miasta Stołecznego Warszawy. Członek Społecznej Rady do Spraw Osób Niepełnosprawnych przy Prezydencie Miasta Stołecznego Warszawy. Działa w kilku organizacjach pozarządowych. Autorka lub współautorka wielu referatów wygłaszanych na konferencjach naukowych w całym kraju oraz publikacji naukowych.
17. dr Dominika Wiśniewska - Osoba niedosłysząca, doktor nauk humanistycznych, psycholog, psychoterapeuta, specjalista wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania rozwoju, wykładowca akademicki, adiunkt w Instytucie Psychologii Stosowanej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej. Pracę doktorską: „Poczucie koherencji a jakość życia osób z implantami ślimakowymi” obroniła na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorką kilku artykułów naukowych poświęconych problematyce osób głuchych. Prowadzi psychoterapię dorosłych osób głuchych. Jest współautorką programów zajęć psychedukacyjnych dla dzieci z wadą słuchu w wieku szkolnym, warsztatów dla rodziców dzieci, warsztatów dla nauczycieli pracujących z dziećmi z wadami słuchu w szkołach masowych.
18. Aleksandra Włodarska vel Głowacka - Matka niesłyszącego syna Damiana. Prezes zarządu, współzałożyciel i fundator Polskiej Fundacji Pomocy Dzieciom Niedosłyszącym-ECHO (od 1995 r.). Z wykształcenia psycholog, terapeuta TSR. Od 1989r.  zaangażowana w działalność na rzecz dzieci, młodzieży i osób dorosłych z wadą słuchu. Współpracuje z innymi podmiotami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami oraz związanymi z zakresem polityki społecznej. Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu Audiofonologii. Członek Polskiego Stowarzyszenia Protetyków Słuchu. W strukturach zarządzania Koalicji na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością. Zainteresowania dotyczące osób niesłyszących, Głuchych, słabosłyszących od  momentu ich urodzenia do dorosłości oraz wpływu rodziny, środowiska i dalszego otoczenia na ich jakość  życia.
19. Paweł Żurawski – Od dziecka komunikuje się w języku migowym, gdyż ma rodziców głuchych - CODA. Z zawodu jest tłumaczem Polskiego Języka Migowego, a także biegłym sądowym z zakresu języka migowego. Prowadzi szkolenia z języka migowego oraz tłumaczy wykłady dla studentów Głuchych. Ukończył studia podyplomowe doradztwa zawodowego w Gnieźnieńskiej Szkole Wyższej oraz studia podyplomowe języka migowego na Uniwersytecie Warszawskim. Wspiera Głuchych na rynku pracy.  Wieloletni pobyt w Stanach Zjednoczonych umożliwił mu poznanie Amerykańskiego Języka Migowego (ASL) i języka angielskiego. Jest absolwentem City University of New York. Uwielbia podróżować, a także przebywać w środowisku osób Głuchych i działać na ich rzecz.

Biuro RPO reprezentują w Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych: Barbara Imiołczyk – współprzewodnicząca Komisji oraz Sylwia Górska – sekretarz Komisji.

Film w Polskim Języku Migowym przygotowała Agnieszka Siepkowska