Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Więźniowie nie mogą kontaktować się telefonicznie z obrońcami, jeśli w danym dniu rozmawiali już np. z rodziną czy urzędem
• Oskarżeni nie biorą udziału w rozprawie sądu II instancji – mimo że chcą. Sądy uznają bowiem, że wystarczy udział samego obrońcy 
• Osoby zwalniane z internacji w zakładzie psychiatrycznym nie mają prawa do pomocy z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – co przysługuje przy pozbawieniu wolności
• AKTUALIZACJA: Minister Sprawiedliwości poinformował, że projekt zmiany Kodeksu karnego wykonawczego oraz niektórych innych ustaw został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów, a w dniu 4 listopada 2021 r. umieszczony został na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projektowane zmiany mają m.in. szczegółowo określić sposób realizacji rozmów telefonicznych przez skazanych i tymczasowo aresztowanych, zasady ich kontroli oraz zapewnić realizację prawa do obrony w zakresie kontaktów tymczasowo aresztowanych z obrońcą.

To tylko niektóre z problemów, które w ostatnich trzech latach Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawiał Ministrowi Sprawiedliwości w związku z wykonywaniem kary pozbawienia wolności. Na większość z nich nie otrzymał  merytorycznej odpowiedzi.

Każdorazowo był zaś informowany, że dane zagadnienie przedstawiono Zespołowi do opracowania projektu zmian prawa karnego wykonawczego - powołanemu przez Ministra Sprawiedliwości 17 lipca 2017 r.

W żadnej z tych spraw RPO nie uzyskał jednak informacji, jakie propozycje wypracował ten zespół. Zakończył on zaś funkcjonowanie 29 stycznia 2019 r. na mocy zarządzenia Ministra.

A do dziś nie zrealizowano żadnych działań, postulowanych przez Rzecznika dla rozwiązania problemów wskazanych w wystąpieniach:

• z  7 marca 2017 r.  - ws. niemożności korzystania z pomocy ze środków Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej przez osoby zwalniane z zakładów psychiatrycznych po stosowaniu środka zabezpieczającego. Oznacza to nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji tych osób w stosunku do osób pozbawionych wolności w zakładach karnych i aresztach śledczych. (IX.517.908.2016).
• z  14 listopada 2017 r. - ws. niemożności prowadzenia przez osoby pozbawione wolności rozmów telefonicznych z obrońcami lub pełnomocnikami, jeśli w danym dniu rozmawiali już np. z rodziną czy urzędem (IX.517.1268.2017).
• z  14 listopada 2017 r. -  ws. realizacji prawa osoby pozbawionej wolności do udziału w posiedzeniu sądu odwoławczego, rozstrzygającego w postępowaniu wykonawczym - gdy o to wnosiła. Sądy nie uwzględniają takich wniosków, bo uznają, że udział obrońcy wystarczająco zapewnia interesy oskarżonego  (IX.517.1031.2016).
• z  24 listopada 2017 r. - ws. usunięcia niezgodności regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania, zawężającego krąg osób, z którymi aresztowany może kontaktować się telefonicznie, z Kodeksem karnym wykonawczym, który takich ograniczeń nie przewiduje wobec osoby odbywającej karę  (IX.517.1801.2017).
• z  4 lipca 2018 r. - ws. zmiany zróżnicowanych dziś zasad widzeń aresztowanych i skazanych z dziećmi. 15-letnie dziecko może spotkać się z aresztowanym rodzicem bez udziału innych osób. Ale po jego skazaniu będzie mogło go w więzieniu odwiedzać - do uzyskania pełnoletniości - tylko pod opieką dorosłego  (IX.517.1842.2017).

Dlatego RPO pyta Ministra Sprawiedliwości o stanowisko we wszystkich tych kwestiach lub też o ewentualnie planowane działania.

Odpowiedź Ministra Sprawiedliwości

Informuję, że projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw na wniosek Ministra Sprawiedliwości został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów, a w dniu 4 listopada 2021 r. umieszczony został na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Jednocześnie podkreślam, że czas trwania uzgodnień wewnątrzresortowych w związku z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw był uzasadniony szerokim spektrum planowanych zmian legislacyjnych z zakresu prawa karnego wykonawczego oraz innych ustaw, między innymi ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego.
Odnosząc się do zagadnień podniesionych w zapytaniach Pana Rzecznika należy wskazać, że szczegółowo określony został sposób realizacji przez skazanego i tymczasowo aresztowanego rozmów telefonicznych za pomocą samoinkasującego się aparatu telefonicznego i innych środków łączności oraz zmieniono zasady kontroli tych rozmów.

Ponadto zaproponowano nowe brzmienie art. 217c kkw w zakresie kontaktów telefonicznych tymczasowo aresztowanego z obrońcą, które uwzględnia stanowisko Trybunatu Konstytucyjnego wyrażone w wyroku z dnia 25 listopada 2014 r. i pozwoli na pełną realizację prawa do obrony. W projektowanych przepisach zapewniono także możliwość kontaktu za pomocą samoinkasującego aparatu telefonicznego z osoba najbliższą. Ujednolicono również sposób korzystania przez skazanych i tymczasowo aresztowanych z widzeń z małoletnimi.
 

 IX.517.1268.2017